Tranen, dag 2017!!

Ik word wakker uit een droom. De klok geeft 6.24 aan beetje vroeg om wakker te worden. Geen idee waar we zijn in mijn droom maar samen met pap heb ik de slappe lach. Vast om iets onzinnigs, zoals we dat zo vaak hadden. We rollen om van het lachen en blijven dicht tegen elkaar aan liggen. Telkens als een van ons beweegt schiet de lach er weer in. We kijken naar de voorbij drijvende wolken en maken figuren. Kijk dat is net een olifant en zie daar een kasteel. Opgetogen roepen we door elkaar heen liggend op onze rug in het gras. De droom is een mix van herinneringen en het gemis. In mijn droom hoor ik zijn lach, de klank en de kleur van zijn stem, die ik zo vaak kwijt ben. Een stem die vergeet je, is weggegaan toen jij ons verliet. Ik word wakker in verwarring en dan weet ik het weer. Dit was ooit, toen, zijn we nu in het nu en later bestaat nog niet. In mijn donkere slaapkamer probeer ik mijn hartslag weer rustig te krijgen. Wacht ik tot mijn tranen weer vanzelf opdrogen...

Op 1 januari een paar minuten over 12 kreeg ik een ingesproken bericht van jou; “maak er een mooi jaar van, lieve dochter!” Daarna belde we even en op 6 januari genoten we van Jezus Christ Superstar. Op 7 januari stond de dood voor de deur, kuste je en nam je plotseling en onverwacht mee. Mam en ik kwamen terecht in een regelrechte natuurramp, want alles was ineens anders en niets veranderd. Het duurde maanden voordat ik de schade van de ramp enigszins kon overzien. En nog zijn er dagen die amper door te komen zijn. Ik leefde in een bubbel van donker verdriet. Bleef maar vallen en kon niet altijd meer opstaan, verdwaalde volledig in zoeken naar dat wat ik kwijt was. Ik ben ontzettend dankbaar voor de geweldige groep vrienden die altijd voor me klaar staan. En ineens werd het februari, ging alles gewoon door. Ik leerde veel over mijzelf en vanuit die lessen heb ik anderen kunnen en mogen bijstaan in lastige dingen maar ook in het voortzetten van dromen. Soms was er energie voor gekke dingen. Stroomde de tranen over mijn wangen op onverwachte momenten. Dan kwam het verdriet knalhard binnen. Vele dagen probeerde ik mijn gevoel in woorden op papier te zetten, ik wil alles vasthouden om nooit te vergeten. Op je verjaardag ging ik met cake en slagroom naar de plek waar je nu bent, zo vierde ik je geboortedag. De donkerste dagen met kerst mocht je erbij zij was er ruimte voor herinneringen. Terwijl ik regelmatig stikte in verdriet.

Lieve lieve pap, de zelfgemaakte eerste oliebol was dit jaar voor mij met jou zo dichtbij! De top 2000 op de achtergrond met alle muzikale herinneringen. En als de laatste minuten van 2017 strakjes wegtikken, proosten we op het nieuwe jaar. Zoek ik tussen het vuurwerk naar de maan omdat houden van voor altijd is...

Geen goede voornemens voor 2018 stoppen met roken lukt nog niet, sporten doe ik zat en als er meer kilo af gaat krijg ik ruzie met de huisarts. Laat alles maar gewoon gebeuren om me heen, kijken vanuit mildheid en rust. Ik hoop op wat meer balans in alles wat op mijn pad komt. Laten we Verwonderen juist over die kleine dingen waar we weinig bij stil staan. Juist die kleine dingen maken het leven zo mooi!

Dag 2017, ik haat je en ik hou van je...

Rouw, tis ook gewoon onhandig

Tis ook gewoon onhandig. De reactie van een vriendin op mijn appje aan haar dat ik samen met mam de stad in ben geweest en we zelf de tasjes moesten sjouwen. Normaal bouwden we de scootmobiel van pap vol en hadden wij onze handen vrij. Haar nuchtere opmerking zorgt voor een lach op mijn gezicht. Ondanks dat we elkaar niet eens zo vaak zien, heeft zij de gave om altijd de juiste woorden te vinden. Ben blij om en dankbaar voor de groep vrienden die ik om me heen heb. Soms als de dagen te zwaar zijn, de tranen maar blijven stromen is er altijd wel iemand die ik kan bellen en bij uit mag huilen. Hetzelfde verhaal al zo vaak verteld, zoveel momenten van echt missen gedeeld, wat het blijft vreselijk ingewikkeld. Gelukkig is er ook vaak tijd voor een lach als we een herinnering delen. Als een vriendinnetje door weer en wind naar huis rijdt en belt dat ze veilig thuis is gekomen. Haar moeder en mijn vader naast haar op de bijrijdersstoel, want je geen van beide wilde achterin in een van de kinderzitjes. Als mijn beste vriend patat aan laat rukken, terwijl hij zou koken, omdat mijn vader dat zo gewild zou hebben. Als mijn aller beste vriend zielsgelukkig de kringloopwinkel uitloopt met een bordspel onder zijn arm volledig nieuw in de verpakking en opmerkt dat papa Ed dit voor hem geregeld heeft.  Als ik de beste vriend van pap ondeugend over een touwtje zie stappen om in het nationaal militair museum wat beter in de helikopter te kunnen kijken, want als hij het zelf niet deed had pap hem daar toch toe aangezet. En ik? Ik eet rustig de rode kool met gehaktbal bij ma zonder dat deze van mijn bord verdwijnt omdat ik naar een dag geleden langs vliegende luchtballon moet kijken. De net gebakken friet ligt niet meer op de tafel omdat we onze handen branden, maar geen van ons wist hoe de frietjes daar kwamen. Geen vingers meer in het vier op een rij spel, omdat hij zijn steen juist net in die rij wilde laten zakken. Veel van pap zijn karakter eigenschappen zijn bij mensen blijven hangen. Pap was buiten goed gehumeurd altijd in voor een lolletje. Zijn humor scherp en gevat maar hij was er ook voor mensen als ze het moeilijk hadden. Kon vanuit het niks opbellen en vragen of het allemaal goed ging en uren bijkletsen. Stond met kleine cadeautjes voor de deur, gewoon zomaar omdat hij dat leuk vond. Al deze dingen heeft pap aan mam, mij en aan de mensen om ons heen nagelaten. Zo leeft hij voort bij velen en wordt zijn naam nog zo vaak genoemd. Nooit zal hij echt vergeten worden, mam en ik vertellen over hem en hoeveel we van hem houden. Het is fijn om dat te kunnen en te mogen delen. Morgen lees ik een eigen geschreven kerstverhaal voor tijdens een brunch aan mensen die allemaal iemand verloren zijn. Geen verhaal waar rouw centraal staat, maar juist van hoop, verbinding en verwondering in deze tijd.

En toch zei mijn vriendinnetje het precies goed. Het is ook gewoon super onhandig…   

11 maanden tot de maan en terug

11 maanden staat mijn wereld op z’n kop.

Langzaam went mijn hoofd aan het idee dat er “Nooit meer zijn” echt Nooit meer is.

Dat weg zijn, echt weg is en altijd zo zal blijven.

Voor altijd verder met een grijs randje om de kleuren van het leven.

De laatste keer dat het maanden zijn volgende keer is de 7^e een jaar.

Waar ben je nou?! Ik schreef het 11 maanden geleden in de rouwkaart. Totaal in de war, van de aardbeving die zich in mijn leven had afgespeeld, beleefde ik die hele week. Een nachtmerrie die op de dag in stand bleef. De dood kwam, zag en overwon het leven. De uren werden dagen, maanden en ik raakte de weg kwijt. Verdwaalde in een wereld die mij totaal onbekend was en waarvan ik wenste dat deze mij nog even onbekend was gebleven. Overmand door verdriet op juist die hele kleine momenten waarin het gemis dan zo binnenkomt. Net zoals dat ik me steeds afvraag waar je nou bent weet ik nog steeds niet wat gemis precies is. Hoeveel ik ook heb geschreven, er komt maar geen antwoord. Gemis is grauw, groezelig, zwart diep en oneindig leeg zonder bodem. Missen wordt iedere dag een beetje erger. Rouw sleept me mee in verdwalen, alle zekerheden kwijt zijn. En er was niets maar dan ook echt niets wat hielp. Vandaag zijn we 11 maanden verder en verdriet overheerst nog als is het nu wel anders geworden. De stof die de aardbeving heeft doen laten opwaaien is neergedwarreld, de verwoesting is steeds zichtbaarder geworden.

Lieve, lieve pap,

Wat woorden aan jou omdat ik erin kan en mag geloven dat je ze meeleest. Dat je bent in de wind, de zon en de maan. Overal waar ik ga ga je met me mee in dit vernieuwde samenzijn. Stuur je me een richting op, klets ik met je en voel ik vooral zoveel trots. Want zo trots als jij op mij bent zo trots ben ik op jou. Ik zal altijd iedereen over je vertellen, over de band die we hadden die zo ontzettend bijzonder was. jij snapte het gevecht tegen een lijf wat je soms zo ontzettend in de steek kan laten. Onze gesprekken zo met elkaar verbonden zonder woorden.

Er zijn nog zoveel dingen die ik tegen je zou willen zeggen. Zoveel momenten dat ik je wil bellen om je te vertellen wat me nu weer is overkomen. En toch voel ik ook dat jij de rust hebt gevonden en dat je alles uit het leven hebt gehaald in de 65 jaar die je op aarde was. Ook ben ik dankbaar, dankbaar voor het feit dat jij mijn pap bent. Op de dingen die je me hebt meegegeven en me samen met mam hebt gemaakt tot wie ik nu ben. Op alles wat jij in je leven heb gedaan, hoe je je dromen achterna bent gegaan, adviezen van anderen in de wind sloeg en je eigen beslissingen maakte en daar zo voor kon gaan. Pap, mijn leven is veranderd, alles is anders geworden en iedere dag zoek ik, dwaal ik en soms vind ik.

11 maanden hou ik van je, ik hou van jou tot de maan en terug…

En dat vergeet ik nooit…  

Pakjesavond met tranen

Sinterklaas is een kinderfeest. Al jaren doe ik er met mijn ouders niets meer aan. Soms lekker met elkaar eten, stukje gevuld speculaas en de tv show van Paul de Leeuw. Geen traditie, geen ge-moet. Dit jaar is het anders. In de afgelopen dagen heb ik wat gedichten geschreven en cadeautjes bedacht. Dierbaren bedanken voor de steun afgelopen periode. Voor mam is er ook een gedicht en een canvas met een foto van het gezin. Al weken heb ik hem in huis, maar heb mijn mond weten te houden.

‘S middags vraag ik de ADL het canvasdoek in de auto te zetten, de maat die ik heb gekozen is een beetje onhandig. Als ik het parkeerterrein, bij mam, op draai zie ik een ambulance staan, dat blijft even slikken. Terwijl ik uitstap zie ik de ambulancebroeders op de etage van mam lopen. Mijn hartslag versneld. Ik check mijn telefoon maar heb geen gemiste oproepen. Gelukkig, bij ons niets aan de hand.

Ik ga eerst even bij de buren langs in de andere flat. Als ik daar boven aankom zie ik blauwe zwaailichten, weet niet goed of de ambulance wegrijdt of er een tweede bij is geroepen. De buurvrouw loopt met me mee naar de auto om het canvasdoek naar boven te sjouwen. Als we haar flat uitlopen staan er 2 ambulances voor de deur. Ik voel de tranen opwellen, in een split seconde terug naar 7 januari toen de ambulances voor ons bleken te zijn. Ik zie weer allemaal mensen op het balkon staan. Ik wil schreeuwen: “Ga weg, Ga weg allemaal, sta daar niet zo stom te gluren. De tamtam gaat zo hard dat je heus wel te horen krijgt.” Ik slik mijn boosheid en verdriet weg. De etage-bewoner wordt naar buiten gereden op de brancard, hij praat dus we besluiten terplekke dat het wel goed met hem komt.

Boven loopt mam net terug naar huis. Shit, ze mag het cadeau niet zien. Gelukkig is het donker en ziet ze me pas als ze naar binnen stapt. Het canvasdoek staat ondertussen op de galerij en de buurvrouw is snel omgedraaid. “Ben je alleen? vraagt mam. Ik dacht dat er iemand bij je was.” Ik besluit niet te antwoorden. Samen drinken we een kopje thee, zijn een beetje bibberig van de scene met de ambulances, hier wennen we waarschijnlijk nooit aan. Als de rust weer is weergekeerd is haal ik het cadeau. Zingend kom ik binnen en voel de emotie in mijn stem. Dit klopt niet, mijn hoofd vult zich met gemis. Een paar secondes later leest mam het gedicht voor met bibberstem en natte ogen. De tranen rollen over haar wangen bij de laatste zinnen:

Houden van tot de maan en terug

Als Sint het kon bouwde hij voor jou een brug

Zodat je nog even een kusje kon gaan geven

Aan de belangrijkste persoon in je leven

De foto valt goed in de smaak. We halen herinneringen op, lachen om pap die ooit een doos vulde met peurschuim als surprise. Zo is hij er ook vanavond gewoon bij. Dichtbij terwijl de maan door de bomen schijnt…  

Herinneringen aan dat wat was en altijd zal zijn

De intercom gaat al een tijdje over. De ADL-assistenten zijn duidelijk allemaal bezig en dat betekend voor mij wachttijd. Terwijl ik sta te wachten tot er wordt opgenomen wordt mijn aandacht vanzelf naar het tafeltje waar de herinneringen aan pap staan getrokken.

Vaak lees ik de rouw en de bedankkaart terug, die ik zo zorgvuldig met mam samenstelde. We kozen niet voor vooraf gedrukte teksten, zwarte rouwranden, saaie teksten we wilde juist iets persoonlijks. Zo probeerden we in woorden het grote verlies te vangen en op te schrijven, de tekst moest perfect we konden dit immers maar een keer doen. Het blijft nog zo surrealistisch als ik de kaarten lees, soms alsof het plotselinge verlies ons nog geen uur geleden overkwam, soms beseffend dat we hard op het eerste jaar zonder pap af sprinten. Verder staat er een fotoboekje. In de week na het overlijden hebben we foto’s gemaakt met elkaar en van pap. Zo fijn om die foto’s nu nog eens rustig terug te kunnen kijken en er samen met mam over te praten. Fijn dat het knuffel schaapje op pap paste of wat lagen er super veel bloemen zijn zinnen die regelmatig voorbij komen. Van de begrafenisondernemer kreeg ik net voor Valentijn een stuk chocolade met de tekst to the moon and back erop. Volgens haar nog zo onze tekst dus ook dit belandde op mijn eigen tafeltje vol herinneringen. De crematiesteen ligt er ook, volgens mij is dat het enige voorwerp waarvan ik geen idee heb waarom die daar ligt en toch is dat daar prima. Dus laat ik het maar zo. Een dicht flesje groene Brut aftershave is het laatste voorwerp en misschien ook meteen met meest ingewikkelde. Geur doet zoveel met herinnering, geur sleept mij mee terug naar tijden waarin alles nog hetzelfde en vanzelfsprekend was.

Alleen het zien van het dichte flesje brengt me terug naar zomervakanties in Frankrijk waar we kampeerden. Ieder jaar namen we uit Frankrijk een paar van deze flesjes mee, toen misschien alleen daar te koop. De eerste kampeervakantie was ik 1,5 jaar oud en vooral erg nieuwsgierig en nergens bang voor. Pap en mam waren het achter mij aan sjokken wel een beetje zat dus besloten om me met een lang touw aan een haring vast te zetten zodat ik in ieder geval in de buurt bleef. Binnen een klein kwartier zat ik met draad en al volledig in de knoop en sjouwde de rest van de vakantie weer los rond. Ik haalde snoepjes bij de oude Franse oma en ging wat drinken bij de ouders van een vriend van mijn vader. Pap heeft geïnvesteerd in een badje met 3 opblaasbare ringen. Badje stond toen water erin, te koud dus gingen er wat keteltjes water op het vuur om het water wat aangenamer te maken. Toen zowel mam als pap tevreden waren met de temperatuur van het water mocht ik erin. Zwembroek aan en gaan, nou ja dat was de bedoeling. Alleen bleef ik als een ooievaar recht opstaan en rolde de tranen over mijn wangen, de rest van de vakantie heb ik in de luieremmer gezeten met een beetje water, veel overzichtelijker.

In herinnering zit ik op een schommel, ik zal een jaar of 2,5 geweest zijn. Zo’n bootje met aan beide kanten een bankje. Tot er op een avond een Frans jongetje op mijn schommel zat. Stampvoetend heb ik hem duidelijk gemaakt dat hij weg moest gaan.

Toen ik ouder werd kreeg ik geld mee om op de fiets stokbrood te halen bij de campingwinkel. Steevast kwam ik met 3 stukken brood terug omdat ik steeds uit moest wijken en dan ergens te dicht ergens langs fietste.

Later ging ik zelfstandig naar het zwembad gehuld in zwempak, zwembril, snorkel en flippers waar ik de hele middag doorbracht. Na het zwemmen samen met pap aan de chips waar we proosten met bier en limonade. Herinneringen het zijn er zoveel. Het flesje Brut laat ik nog dicht. Misschien is het nog te ingewikkeld.

“Hallo met L, een van ons komt er zo aan”. Ik schrik op uit alle herinneringen die in mijn hoofd over elkaar heen rollen. “Geen haast hoor, tot zo”, antwoord ik. Ik glimlach naar het tafeltje vol herinneringen zo ver weg maar altijd dichtbij…        

Ik mis je al 10 maanden rouw

Stop de tijd! 10 maanden omgaan met rouw heeft veel van me gevraagd. Nog dagelijks verdwaal ik in mijn eigen leven op zoek naar datgene wat ik nooit meer zal vinden. Al 10 maanden draag ik de dood met me mee. Er zijn uren waarin een lach en een traan elkaar binnen enkele seconde afwisselen. De emoties liggen zo dicht bij elkaar. Iedere dag wordt het grote gemis een beetje meer. Verdriet zit in de kleine dingen. Samen uren kletsen aan de tafel over alles wat ons bezighield. Als ik nu bij mam eet hoef ik mij geen zorgen te maken of mijn gehaktbal niet spontaan naar een ander bord verhuisd terwijl ik naar buiten kijk om een luchtballon te zoeken die natuurlijk nergens te bekennen is. Zo herinnerde ik me laatst ineens dat ik pa tot wanhoop heb gedreven tijdens een Franse vakantie waarin hij mij de zin ‘Hoe Lang is een chinees’ maar niet uitgelegd kreeg. Mijn kwartje deed er dagen over om enigszins te landen en zelfs toen was ik nog niet overtuigd van mijn antwoord. Soms rollen de herinneringen over elkaar heen. Kan mijn hoofd de 34 jaar herinneringen niet altijd bijhouden. Gelukkig zit herinneren in zo veel verschillende dingen soms groot vaak zo klein en al die momenten probeer ik te vangen maar vooral te koesteren.  10 maanden leven met rouw heeft sommige ingewikkelde dingen heel simpel gemaakt. Heeft ervoor gezorgd dat ik bewuster wil leven. Dat ik andere keuzes maak die een jaar geleden niet eens in me op zouden komen. Het leven wat je leeft heb je deels in eigen handen het andere deel is niet te sturen. Het is zoals het is, de zin die zo vaak terugkomt de laatste tijd. 

Het blijft zoeken naar mijn verdriet wat er vaak ook niet is, toch is er geen uur voorbij gegaan dat pap niet in mijn gedachte is. Zo hou ik hem vast in ons andere en nieuwe samenzijn. Vandaag, precies 10 maanden verder, deed ik mee aan de opname van het tv programma ik mis je. Een ode aan onze band die volgens velen zo bijzonder was en is. Voor veel dingen hadden we geen woorden nodig. In spierziekte begrepen we elkaar, streden we beiden onze eigen strijd. Soms samen maar vaker alleen met de ander langs de zijlijn. Het was fijn om op een plek vol herinneringen mijn verhaal te mogen doen. En zo stond ik vanmorgen na de eerste nacht met vorst dik ingepakt op een prachtige plek aan de IJssel. De mist die boven het water hing, de zon die zijn best deed zich te laten zien maakt de geschoten beelden bijna magisch. Daar vertelde ik over toen, nu en later redelijk ontspannen en rustig. Trots op mijn pap en ook op mijn mam die zo haar best doet het leven alleen weer op te pakken. Voldaan verliet ik uren later de opname lokatie. Thuisgekomen verruilde ik mijn elektrische rolstoel voor mijn handbike en fietste wat kilometers om mijn lijf uit te dagen. 10 maanden rouw waarin schrijven, fietsen en herinneren centraal staan. Stapje voor stapje schuifel ik door de tijd heen omdat dit is hoe het voor mij past. Adviezen neem ik ter harte of sla ik in de wind. Ik kom er wel op mijn tijd passend bij mijn leven...

Verdriet in de onverwachte momenten

Ongeduldig sta ik te wachten tot mijn achterklep open is en de lift tot de grond is gezakt. Ik heb net boodschappen gedaan. Ben nog steeds niet gewend aan het meenemen van een eigen boodschappentas dus er ligt van alles los op mijn schoot. Ook steken er wat dingen uit mijn handtas die zo vol zit en niet meer dicht kan. Natuurlijk haal ik altijd net teveel en vraag ik me niet af als ik alles in het mandje gooi of ik het ook nog mee naar huis krijg. Denk niet dat dit ooit zal veranderen dus accepteer dit maar. Met een hand probeer ik de afstandsbediening van de auto te laten doen wat ik wil zonder dat de boodschappen van mijn schoot rollen. Als ik eenmaal op de lift sta lopen een man en een vrouw langs. Ze blijven staan om te kijken hoe ik de auto in ga. Blijft voor veel mensen een spektakel, het is niet iets wat ze iedere dag zien, iemand die met een elektrische rolstoel een auto in gaat en deze zelf bestuurd.

Wat ik hieraan lastig kan vinden is dat veel mensen een hele uitleg verwachten en het liefst een demonstratie van alle mogelijkheden. Ik vertel dan hoe dankbaar ik ben met mijn vrijheid en dat ik nergens van afhankelijk ben. Helaas heb ik daar niet altijd zin in of tijd voor. De man staat met veel gebaren uit te leggen hoe de lift zich weer in vouwt en de klep dicht gaat. Ondertussen ben ik binnen. Ik blijf luisteren naar de uitleg van de man. “Hoe weet je dit allemaal?” vraagt de vrouw aan de man. “Nou, bij ons in de flat woonde er een man die reed in een rode Mercedes, hij zat in een rolstoel die hij met zijn handen moest duwen. Iedere dag ging hij naar zijn werk in Amsterdam. Vaak stond ik even met hem te kletsen als hij thuis kwam. Hoe hij met zijn ziekte omging vond ik zo knap, je merkte niks aan hem. Nadat ik verhuisd ben zijn we het contact verloren.”

Ineens herken ik de man als een bewoner uit de flat waar mijn ouders wonen. De man waar hij over spreekt is mijn vader. Ik doe mijn best mijn tranen weg te slikken, langzaam rollen ze over mijn wangen. Verdriet van dit verlies uit zich zo vaak in de hele kleine ongrijpbare dingen. Deze keer ben ik blij dat ik al in de auto ben. Er is een stuk in mij wat het liefst de auto uit wil rennen en hard wil schreeuwen dat mijn vader plotseling en totaal onverwacht overleden is. Dat ik hem vreselijk mis en erg stoei met het leven en alles wat nu ineens anders is. Maar het heeft geen zin om toe te geven aan deze behoefte. Dus leg ik mijn boodschappen op de stoel achterin de auto, gooi ik mijn handtas daar bovenop en klim ik naar de bestuurdersstoel. Als ik naar huis rij gonzen de woorden van de man nog na in mijn hoofd. Thuis gekomen vis ik wat boodschappen van de vloer die van de stoel gleden toen ik misschien iets te schielijk door de bocht ging. Ik heb geen zin om te koken wat ik bedacht had en gooi alles maar in de koelkast.  

Vandaag eet ik friet, het feestmaal van mij en papa.